Pieter Breughel

Ik ben afkomstig uit Peer, een klein toeristisch stadje in het noorden van Limburg. Het noemt zichzelf Bruegelstad. De stad wordt zo genoemd omdat Pieter Bruegel de Oude in Grote Brogel geboren zou zijn, een deelgemeente van Peer. Ondanks dat ik van Peer afkomstig ben weet ik zeer weinig van Pieter Bruegel. Dat hij een schilder is, weet ik nog . Hoog tijd dus om meer te weten te komen over de schilder waaraan Peer zijn bijnaam te danken heeft! Daarom bracht ik een bezoekje aan het Bruegelmuseum in Peer.

Pieter Bruegel

Voor je het museum ingaat, krijg je een film te zien over het leven Pieter Bruegel. Uit de de film blijkt dat men niet zeker dat Pieter Bruegel geboren is in Peer. Men is er zeker van dat hij afkomstig was van Noord Limburg en dat hij rond de 16^de eeuw. Buiten Peer zijn er nog een aantal steden die beweren dat Bruegel in hun gemeente is geboren. Peer bijt zich echter vast in hem. Men heeft de schilder zeer belangrijk gemaakt voor de stad. Bruegel trekt namelijk heel wat toeristen aan. Breugel is voor Peer wat Ambiorix is voor Tongeren.

Bruegel heeft als bijnaam de ‘boerenschilder’. Hij heeft deze bijnaam te danken aan het feit dat hij schilderijen maakte over het alledaagse leven van de Vlaamse boeren. Maar Bruegel behandelde ook nog andere onderwerpen. Zo schilderde hij ook zeer veel landschappen en Bijbelse gebeurtenissen. Uit zijn schilderijen hebben we heel wat kunnen leren! Zo zijn we meer te weten gekomen over het plattelandsleven van de 16^de eeuw en over hoe het landschap er in Noord- Limburg heeft uitgezien in die tijd.

De 16^de eeuw was geen gemakkelijke periode voor onze streken. Vlaanderen stond onder Spaans bewind. Hertog Alva was landvoogd van Vlaanderen en voerde een schrikbewind uit. De Spaanse koning had Alva naar Vlaanderen gestuurd om orde op zaken te stellen na de Beeldenstorm. De Spaanse koning was namelijk katholiek en kon dus niet lachen met de stukgeslagen beelden in de kerken. Alva, die een harde reputatie had, moest in Vlaanderen orde op zaken stellen. Mensen die verdacht werden geen katholiek te zijn, werden gewoon opgehangen. Het moet een verschrikkelijke tijd zijn geweest. Pieter Bruegel uitte in zijn schilderijen ook kritiek op het harde bewind van de Spanjaarden.

Als de film gedaan is, krijg je een audiogids en mag je naar de volgende kamer gaan. Vanaf nu zie je alleen nog maar werken van Bruegel. Alle werken zijn genummerd. Als je meer wilt weten over een bepaald schilderij moet je het nummer van het werk ingeven in de audiogids. Deze zal je dan van de nodige uitleg voorzien.

Werken

'De Boerenbruiloft'

Het schilderij ‘De Boerenbruiloft’ is één van de bekendste werken van Bruegel. Het heeft ons veel inzicht gegeven over de bruiloft van de boeren in de 16^de eeuw. We zien dat men rijstpap eet en ook welke klederdracht men aandeed. Verder zien we dat men in de 16^de eeuw op de doedelzak speelde in onze gebieden. Pieter Bruegel zou ook een zelfportret gemaakt hebben in dit schilderij. Men vermoedt dat hij de man helemaal rechts in het zwart gekleed is.

'De Dulle Griet' 

‘De dulle griet’ is een van de bekendste werken van Pieter Bruegel. Op dit schilderij zie je vooraan de ‘dulle griet’ die op rooftocht is in de hel. Volgens sommige kenners staat dit schilderij symbool voor de kracht van de vrouw. In de 16^de eeuw. De man die ‘onder de sloef’ ligt bij zijn vrouw, was in die tijd een komisch iets. Hoewel het schilderij er schrikwekkend uitziet, zit er dus ook een soort komische boodschap achter.

'De toren van Babel'

 De ‘Toren van Babel’ is een zeer bekend verhaal uit de Bijbel. De Babyloniërs wilden een toren bouwen die tot aan de hemel kwam. Op het schilderij zie je zeer veel mensen die werken aan de toren. Dit schilderij heeft historici een goed beeld gegeven over de bouwtechnieken van de 16^de eeuw. Zo zie je op de tweede verdieping van de toren een middeleeuwse kraan om stenen naar boven te hijsen. Deze kraan is zo gedetailleerd geschilderd dat historici de werking van de kraan hebben kunnen afleiden uit dit schilderij.

'Kinderspelen'

Een ander werk van Bruegel dat zeer bekend is, is ‘De kinderspelen’. Op het schilderij zie je allemaal kinderen die een spel aan het spelen zijn. Zo verteltdit schilderij ons meer over de spelletjes die kinderen in de 16^de eeuw speelde. Als je het in de les PAV over vrijetijdsbesteding hebt is het interessant om naar dit schilderij te kijken en na te gaan hoe de kinderen in de 16^de eeuw hun vrije tijd besteedden. Sommige spelen die je op het schilderij ziet, worden vandaag de dag nog gespeeld. Zoals haasje over, tikkertje en steltenlopen.

Een moderne spotprent

'Kindermoord in Bethlehem' 

Wat ik het meest interessant vond aan het museumbezoek was het schilderij ‘De kindermoord van Bethlehem’. Bruegel was tegen de Spaanse bezetting en de manier waarop de Spanjaarden de Vlamingen onderdrukten. Hij uit deze mening in verschillende schilderijen. Maar als Bruegel een duidelijke kritiek zou schilderen op de Spanjaarden loopt hij natuurlijk het risico om opgehangen te worden door de Spanjaarden. Het schilderij ‘Kindermoord van Bethlehem’ is op het eerste zicht een Bijbels verhaal. Romeinse soldaten vermoordden toen verschillende kinderen op bevel van de keizer. Omdat deze gehoord had dat er in Bethlehem een nieuwe koning geboren zou worden.

De titel verwijst dus naar het Bijbelverhaal, maar Bruegel schildert een Vlaams dorp in plaats van Bethlehem. Hij vervangt de Romeinse soldaten door Spaanse soldaten. Deze soldaten zijn zeer herkenbaar aan hun typische helm en harnas. Ze vermoorden geen kinderen op het schilderij, maar wel dieren. Zo bleef Bruegel uit de problemen, maar had hij wel een duidelijke kritiek geuit op de Spanjaarden. De zoon van Pieter Bruegel heeft het schilderij herschilderd. Hij laat het werk zien zoals Pieter Bruegel het eigenlijk bedoeld had. Hij vervangt de dieren door kinderen. Zoals vele spotprenten vandaag de dag kritiek uiten op wantoestanden, deed Pieter Bruegel dit in de 16^de eeuw al met zijn schilderijen.

Links: Het werk van Pieter Buegel de oude. Rechts dat van zijn zoon.

Besluit

Pieter Bruegel heeft ons heel wat geleerd over het leven van de 16de eeuw. Als je binnen de les PAV een sprong in de tijd wil maken om het leven van nu te vergelijken met dat van voeger, dan is het zeer nuttig om naar Bruegel terug te koppelen. Verder is het ook interessant om bij het werken met cartoons naar Bruegel zijn kritiek op de Spanjaarden te gaan. Zo leren de leerlingen wat 'gelaagdheid' in een cartoon wil zeggen.